Plastik Serisi
Plastik Kirliliği serisinde gezegenimizdeki plastik atık üretiminden, atık yönetim sistemlerinden, doğaya karışan plastik atıklardan ve bunun yol açtığı çevresel etkilerden bahsedeceğiz.
2000’den bu yana tüm dünyada üretilen plastik miktarı, o zamana dek üretilen plastiğe neredeyse eşit.
1950’den günümüze 200 kat artan yeni plastik üretimi, 2000’den bu yana yılda %4 büyüme gösterdi. 2016’da 310 milyon metrik ton plastik üretildi.
Bu, gezegendeki her kişi başına 53 kilogram plastiğe, 2200 plastik şişeye eşdeğer.
Bugüne kadar üretilen plastiklerin %75’i ise hâlihazırda atığa dönüştü.
İmal edilen plastiğin neredeyse yarısı, yaşam süresi üç yıldan kısa olan kullan-at ürünler için üretiliyor. Hızlı tüketim alışkanlıkları nedeniyle dünyanın baş edemeyeceği miktarda plastik atık ortaya çıkıyor.
Ortaya çıkan atık, yönetilen atıklar ve yanlış yönetilen atıklar olarak ikiye ayrılıyor.
➀ Kontrollü atık depolama
Kâğıt tüketimimizi azaltmak için ürünlerle gelen kâğıt değişim kartlarını kaldırıp dijital alternatiflere geçtik.
➁ Endüstriyel atık yakma
2020’de çalışanlarımızın doğum günleri için 130, karbon salımımızı dengelemek için de 3.028 adet ağaç diktik.
➂ Geri dönüşüm
Gezegenimizdeki plastik atıkların yalnızca %20’si geri dönüştürülmek üzere toplanıyor. Öte yandan plastik atıklar geri dönüşüm için toplansa bile yeni malzemelere dönüştürüleceğinin bir garantisi yok. Bir plastiğin geri dönüştürülebilmesi için üstünde hiçbir kir, leke, yapışkan olmaması gerekiyor. Örneğin yüksek kontaminasyon seviyeleri nedeniyle Avrupa’da geri dönüştürülmek üzere toplanan plastik atıkların yarısından azı geri dönüştürülebiliyor.
Yanlış yönetilen plastik atıkların %87’si ise doğaya karışıyor ve plastik kirliliğine dönüşüyor.
Yanlış yönetilen atık; toplanmayan, düzensiz depolama alanlarına açıktan atılan, arasına başka malzemelerin karıştığı veya kontrolsüz depolama alanlarında depolanan atıklar anlamına geliyor.
→ Sonuç:
Giderek artan plastik kullanımı ve plastik atık yönetiminde yetersiz kalan uygulamalar sonucunda plastik atıkların üçte biri karalarda ve denizlerde kirliliğe neden oluyor.
2000’den bu yana tüm dünyada üretilen plastik miktarı, o zamana dek üretilen plastiğe neredeyse eşit.
→ Aralarında memeliler, sürüngenler, kuşlar ve balıkların da bulunduğu 270’ten fazla hayvan türü plastik atıklara takılıyor.
→ 240’tan fazla hayvan türü plastik atıkları yutuyor.
→ Plastik atıklar, mercanların bozulmasını hızlandırıyor. Denizde bırakılan, kaybolan veya bilerek atılan balıkçılık malzemeleri hassas mercan resiflerinin üzerini kaplayabiliyor, plastik atıklarda oluşan mikrobiyal koloniler mercanlarda daha fazla hastalığın görülmesine neden olabiliyor.
Plastiklerin çoğu biyoçözünür değil ve doğada varlığını yüzyıllar boyunca sürdürüyor.
Bunlar çevresel etkilerin sadece birkaçı. Plastik atıkların doğal hayata, topluma ve küresel ekonomiye etkilerini öğrenmek istiyorsan, WWF-Türkiye Plastik Raporu’na buradan erişebilirsin. Hiçbir şey değişmezse, 2030’a gelindiğinde gezegenimizdeki plastik kirliliği iki katına çıkacak, bu durumdan da en çok denizler etkilenecek.
Kullanım süresi bir yıl ve altında olan tek kullanımlık plastiklerden kademeli olarak vazgeçerek plastik talebini 2030’a kadar %40 azaltmak mümkün.
➀ Mümkün olan her durumda plastik yerine biyoçözünür veya geri dönüştürülmüş malzemelerden oluşan ürünleri tercih et.
Naylon yerine biyoçözünür diş ipi; seramik tabaklar, kaplar ve fincanlar; cam bardaklar; pamuklu kumaştan peçeteler kullan.
➁ Tek kullanımlık ürünlerden kaçın.
Başlığı değiştirilebilir diş fırçası veya tıraş bıçağı tercih edin, plastikten yapılmış pipet, alışveriş poşeti, su şişesi, tabak veya çatal bıçak kullanma.
➂ Gıda ürünlerini muhafaza etmek için plastik kullanma.
Plastik streç film, poşet veya saklama kapları yerine kirletici yaymayan ve reaksiyona girmeyen bir malzeme olan cam kullan.
➃ Mikroplastik içeren sabun ve kozmetik ürünler kullanma.
Ürünün içindeki maddeleri kontrol et. Polietilen, polipropilen, polivinil klorür... Bunların tamamı plastiktir.
➄ Ambalajlanmamış ürünler satın al.
Ambalaj kullanımını en aza indirmek için meyve, sebze, peynir, et, balık ve diğer gıda ürünlerini alırken tek tek ambalajlanmış olanları değil ağırlığınca satılanları, deterjan alırken de toptan satılanları tercih et.
➅ Şehrinde veya mahallendeki atık ve geri dönüşüm uygulamalarına dikkat et, atıklarını mümkün olduğunca geri dönüşüme gönder.
➆ Bir an önce gereksiz plastik kullanımının azaltılması, sürdürülebilir alternatiflerin teşvik edilmesi, atık yönetiminin iyileştirilmesi ve geri dönüşüme yatırım yapılması için belediyenle, çevrendeki mağaza ve süpermarketlerle temasa geç.
➇ Sorumlu bir vatandaş olarak tek kullanımlık plastik ürün kullanma ve bütün atıklarını (sigara izmariti, ambalaj ve plastik oyuncaklar) kıyıları ve çevreyi kirletmeyecek şekilde atmaya özen göster.
Daha fazla bilgi edinmek için WWF-Türkiye’nin hazırladığı plastik atık raporlarını okuyabilir ve Plastiksiz Denizler kampanyasına destek olarak plastik kirliliğine hayır diyebilirsin.
Raporun tümüne buradan erişebilirsin.
Plastiksiz Denizler kampanyasına buradan destek olabilirsin.
2000’den bu yana tüm dünyada üretilen plastik miktarı, o zamana dek üretilen plastiğe neredeyse eşit.
1950’den günümüze 200 kat artan yeni plastik üretimi, 2000’den bu
yana yılda %4 büyüme gösterdi. 2016’da 310 milyon metrik ton plastik üretildi.
Bu, gezegendeki her kişi başına 53 kilogram plastiğe, 2200 plastik şişeye eşdeğer.
Bugüne kadar üretilen plastiklerin %75’i ise hâlihazırda atığa dönüştü.
İmal edilen plastiğin neredeyse yarısı, yaşam süresi üç yıldan kısa olan kullan-at ürünler için üretiliyor. Hızlı tüketim alışkanlıkları nedeniyle dünyanın baş edemeyeceği miktarda plastik atık ortaya çıkıyor.
Ortaya çıkan atık, yönetilen atıklar ve yanlış yönetilen atıklar olarak ikiye ayrılıyor.
➀ Kontrollü atık depolama
2016’da plastik atıkların %28’i, doğrudan düzenli depolama sahalarına gönderildi. Bu sahalarda atıkların çözünmesi 400 yılı buluyor.
➁ Endüstriyel atık yakma
Plastik atıkların %15’i endüstriyel atık yakma tesislerinde bertaraf edildi, ancak yakılan her bir metrik ton plastikten 2,7 metrik ton karbondioksit atmosfere salınıyor.
➂ Geri dönüşüm
Gezegenimizdeki plastik atıkların yalnızca %20’si geri dönüştürülmek üzere toplanıyor. Öte yandan plastik atıklar geri dönüşüm için toplansa bile yeni malzemelere dönüştürüleceğinin bir garantisi yok. Bir plastiğin geri dönüştürülebilmesi için üstünde hiçbir kir, leke, yapışkan olmaması gerekiyor. Örneğin yüksek kontaminasyon seviyeleri nedeniyle Avrupa’da geri dönüştürülmek üzere toplanan plastik atıkların yarısından azı geri dönüştürülebiliyor.
Yanlış yönetilen plastik atıkların %87’si ise doğaya karışıyor ve plastik kirliliğine dönüşüyor.
Yanlış yönetilen atık; toplanmayan, düzensiz depolama alanlarına açıktan atılan, arasına başka malzemelerin karıştığı veya kontrolsüz depolama alanlarında depolanan atıklar anlamına geliyor.
→ Sonuç:
Giderek artan plastik kullanımı ve plastik atık yönetiminde yetersiz kalan uygulamalar sonucunda plastik atıkların üçte biri karalarda ve denizlerde kirliliğe neden oluyor.
2000’den bu yana tüm dünyada üretilen plastik miktarı, o zamana dek üretilen plastiğe neredeyse eşit.
→ Aralarında memeliler, sürüngenler, kuşlar ve balıkların da bulunduğu
270’ten fazla hayvan türü plastik atıklara takılıyor.
→ 240’tan fazla hayvan türü plastik atıkları yutuyor.
→ Plastik atıklar, mercanların bozulmasını hızlandırıyor. Denizde bırakılan, kaybolan veya bilerek atılan balıkçılık malzemeleri hassas mercan resiflerinin üzerini kaplayabiliyor, plastik atıklarda oluşan mikrobiyal koloniler mercanlarda daha fazla hastalığın görülmesine neden olabiliyor.
Plastiklerin çoğu biyoçözünür değil ve doğada varlığını yüzyıllar boyunca sürdürüyor.
Bunlar çevresel etkilerin sadece birkaçı. Plastik atıkların doğal hayata, topluma
ve küresel ekonomiye etkilerini öğrenmek istiyorsan, WWF-Türkiye Plastik Raporu’na buradan erişebilirsin.
Hiçbir şey değişmezse, 2030’a gelindiğinde gezegenimizdeki plastik kirliliği iki katına çıkacak, bu durumdan da en çok denizler etkilenecek.
Kullanım süresi bir yıl ve altında olan tek kullanımlık plastiklerden kademeli olarak vazgeçerek plastik talebini 2030’a kadar %40 azaltmak mümkün.
➀ Mümkün olan her durumda plastik yerine biyoçözünür veya geri dönüştürülmüş malzemelerden oluşan ürünleri tercih et.
Naylon yerine biyoçözünür diş ipi; seramik tabaklar, kaplar ve fincanlar;
cam bardaklar; pamuklu kumaştan peçeteler kullan.
➁ Tek kullanımlık ürünlerden kaçın.
Başlığı değiştirilebilir diş fırçası veya tıraş bıçağı tercih edin, plastikten yapılmış pipet, alışveriş poşeti, su şişesi, tabak veya çatal bıçak kullanma.
➂ Gıda ürünlerini muhafaza etmek için plastik kullanma.
Plastik streç film, poşet veya saklama kapları yerine kirletici yaymayan ve reaksiyona girmeyen bir malzeme olan cam kullan.
➃ Mikroplastik içeren sabun ve kozmetik ürünler kullanma.
Ürünün içindeki maddeleri kontrol et. Polietilen, polipropilen, polivinil klorür... Bunların tamamı plastiktir.
➄ Ambalajlanmamış ürünler satın al.
Ambalaj kullanımını en aza indirmek için meyve, sebze, peynir, et, balık ve diğer gıda ürünlerini alırken tek tek ambalajlanmış olanları değil ağırlığınca satılanları, deterjan alırken de toptan satılanları tercih et.
➅ Şehrinde veya mahallendeki atık ve geri dönüşüm uygulamalarına dikkat et, atıklarını mümkün olduğunca geri dönüşüme gönder.
➆ Bir an önce gereksiz plastik kullanımının azaltılması, sürdürülebilir alternatiflerin teşvik edilmesi, atık yönetiminin iyileştirilmesi ve geri dönüşüme yatırım yapılması için belediyenle, çevrendeki mağaza ve süpermarketlerle temasa geç.
➇ Sorumlu bir vatandaş olarak tek kullanımlık plastik ürün kullanma ve bütün atıklarını (sigara izmariti, ambalaj ve plastik oyuncaklar) kıyıları ve çevreyi kirletmeyecek şekilde atmaya özen göster.
Daha fazla bilgi edinmek için WWF-Türkiye’nin hazırladığı plastik atık raporlarını okuyabilir ve Plastiksiz Denizler kampanyasına destek olarak plastik kirliliğine hayır diyebilirsin.